Z HIV da się żyć, to już wiemy. W leczeniu zakażenia HIV najważniejsza jest stała opieka specjalistyczna. Jak zapewne wiesz, pomimo znacznego postępu w leczeniu HIV, skuteczność terapii wymaga ciągłego monitorowania. Proces ten jest kluczowy dla oceny skuteczności leczenia, dostosowania schematów terapeutycznych oraz poprawy jakości życia pacjentów.
Na pierwszej wizycie lekarz na pewno wyjaśni Ci, jak będzie wyglądał proces leczenia oraz z czym będziecie się wspólnie mierzyć. O tym, jak wygląda pierwsza wizyta możesz dowiedzieć się tutaj. Z uwagi na natłok informacji oraz trudne emocje, które pojawiają się szczególnie na pierwszej wizycie, możesz czuć się przytłoczony nowymi pojęciami medycznymi.
Czym jest wiremia HIV, komórki CD4, komórki CD8, lekooporność?
Po co, jak często należy monitorować te parametry? W tekście poniżej postaram się to wyjaśnić to wszystko prostymi słowami.
Co to jest wiremia HIV?
Wiremia HIV to ilość cząstek wirusa HIV znajdujących się w jednej jednostce objętości krwi, zwykle w jednym mililitrze. W miarę postępu zakażenia HIV i proliferacji (zdolności rozmnażania się komórek) wirusa, wiremia HIV zazwyczaj wzrasta.
Wartości wiremii zależne są od czasu trwania zakażenia. Najwięcej wirusa jest zaraz po zakażeniu HIV oraz po kilkunastu latach od zakażenia - w fazie AIDS. Wtedy wiremia może być nawet na poziomie kilku milionów kopii wirusa w jednym milimetrze sześciennym krwi.
Pamiętaj!
Im wyższy poziom wiremii HIV, tym wyższe prawdopodobieństwo zakażenia innej osoby, w kontaktach seksualnych, przez krew i z matki na dziecko.
Obniżenie wiremii do niewykrywalnych poziomów jest kluczowym celem terapii antyretrowirusowej. Niewykrywalny poziom wiremii HIV oznacza, że ilość wirusa jest tak niska, że nie jest możliwe wykrycie go za pomocą dostępnych testów przesiewowych. Osoba żyjąca z HIV, mająca niewykrywalną wiremię, przestaje być osobą zakaźną. W tej sytuacji HIV przestaje mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie organizmu. Do tego dążymy u każdego pacjenta!
Pamiętaj!
Niewykrywalna wiremia nie oznacza, że wirus został całkowicie wyeliminowany z Twojego organizmu.
Wiremia HIV jest to parametr, który powinien być oznaczony zawsze przed rozpoczęciem leczenia antyretrowirusowego. Pierwsze kontrolne oznaczenie wiremii HIV powinno odbyć się 4-8 tygodniu od rozpoczęcia leczenia antyretrowirusowego. Kolejne oznaczenia, jeżeli terapia antyretrowirusowa jest skuteczna, powinny odbywać się co 3-6 miesięcy. Długotrwała niewykrywalna wiremia jest związana z poprawą stanu immunologicznego pacjenta, co przekłada się na lepszą jakość życia.
I oznaczenie wiremii: Przed rozpoczęciem terapii antyretrowirusowej.
II oznaczenie wiremii: 4-8 tygodni od rozpoczęcia leczenia antyretrowirusowego.
Regularne oznaczanie wiremii: Co 3-6 miesięcy.
Czym są komórki CD4+? Czym są limfocyty CD8+?
Drugim, charakterystycznym parametrem oznaczanym u osób zakażonych HIV jest liczba limfocytów CD4+, CD8+ oraz ich stosunek do siebie.
Komórki CD4+ (limfocyty T CD4) są kluczowym komponentem układu immunologicznego (odpornościowego). Pełnią istotną rolę w obronie organizmu przed infekcjami, w tym także przed wirusem HIV.
W przypadku zakażenia HIV, komórki CD4+ są bezpośrednio atakowane przez wirusa. W miarę postępu infekcji, liczba komórek CD4+ może maleć, co prowadzi do osłabienia układu immunologicznego.
Pamiętaj!
W sytuacji, gdy liczba limfocytów CD4+ spada poniżej 200 komórek/uL krwi możemy mówić o stadium AIDS i możliwości występowania chorób oportunistycznych takich jak gruźlica czy mięsak Kaposiego. Każda osoba, która w momencie rozpoznania zakażenia HIV ma mniej niż 200 komórek/uL powinna mieć diagnostykę pod kątem występowania właśnie tych chorób. Nawet pomimo braku ich objawów klinicznych!
Komórki CD8+ są ważnym wskaźnikiem aktywności immunologicznej w zakażeniu HIV. Ich obecność i aktywność świadczą o próbie organizmu zwalczania zainfekowanych komórek.
Stosunek CD4+/CD8+ jest istotny w ocenie funkcji układu immunologicznego w kontekście zakażenia HIV. W przypadku zdrowego układu immunologicznego stosunek ten wynosi zazwyczaj około 1:1 lub wyższy. Niski stosunek, zwłaszcza gdy liczba komórek CD8+ jest znacznie wyższa niż CD4+, może świadczyć o zaawansowanym stadium zakażenia lub o nie właściwie funkcjonującym układzie immunologicznym.
Badanie CD4+ i CD8+
Częstotliwość monitorowania liczby limfocytów zależy od etapu choroby i skuteczności leczenia. W fazie aktywnej infekcji zaleca się częstsze badania, które mogą być wykonywane co 3-6 miesięcy, a po ustabilizowaniu stanu immunologicznego co 6-12 miesięcy.
Stosunek CD4+/CD8+ jest również monitorowany w trakcie leczenia antyretrowirusowego (ART). Poprawa tego stosunku może być wskaźnikiem skutecznego leczenia, a stabilizacja lub poprawa liczby komórek CD4+ po zastosowaniu ART jest jednym z celów terapeutycznych.
Czym jest lekooporność? Czy HIV może być oporny na leki?
Lekooporność HIV odnosi się do sytuacji, w której wirus staje się odporny na działanie jednego lub więcej leków antyretrowirusowych (ARV). Pojęcie to wynika z umiejętności HIV do szybkiej mutacji oraz adaptacji do środowiska w organizmie, co może prowadzić do utraty skuteczności leków. W przypadku HIV, kluczowym czynnikiem wpływającym na lekooporność jest szybka mutacja wirusa pod wpływem niewłaściwego lub nieregularnego stosowania leków antyretrowirusowych.
Pamiętaj!
Odstawienie leków antyretrowirusowych bez konsultacji z lekarzem może skutkować, że HIV w Twoim organizmie stanie się oporny na leki. Twoja infekcja może postępować dalej!
Jeżeli odczuwasz dyskomfort związany z długotrwałym przyjmowaniem leków ARV, powiedz o tym swojemu lekarzowi prowadzącemu. To normalne, że możesz mieć gorsze okresy związane z terapią. Dobry lekarz zaproponuje Ci zmianę leków, lub formy ich podania. Rozważ również psychoterapię, która może wesprzeć Cię w trudnościach związanych z terapią.
Lekooporność wirusa również można sprawdzić. Jednak robi się to dopiero na etapie, gdy dana terapia lekowa nie przynosi efektów.
Jakie badania musi wykonywać osoba żyjąca z HIV?
Innymi badaniami laboratoryjnymi, które pacjent powinien mieć wykonane na pierwszej wizycie, później co 3-6 miesięcy, a po ustabilizowaniu stanu immunologicznego co 6-12 miesięcy są:
morfologia,
parametry wątrobowe,
parametry nerkowe,
cholesterol z podziałem na frakcje,
glukoza na czczo,
badanie ogólne moczu.
Nie rzadziej niż do 12 miesięcy powinny być wykonywane badania:
w kierunku Wirusowego Zapalenia Wątroby (WZW) typu B i C (jeżeli na pierwszej wizycie były negatywne).
Z badań obrazowych na pierwszej wizycie każdy pacjent powinien mieć wykonane:
RTG klatki piersiowej,
USG jamy brzusznej.
Na pierwszej wizycie w Poradni Leczenia Niedoborów Odporności powinien być przeprowadzony wywiad w kierunku STI oraz aktywności seksualnej pacjenta. Lekarz powinien również zlecić badania w kierunku kiły, opcjonalnie w kierunku chlamydii i rzeżączki.
Pacjenci przynajmniej raz w roku powinni być ocenieni pod kątem masy ciała (BMI).
W przypadku kobiet pamiętajmy o:
corocznym badaniu ginekologicznym - cytologii oraz USG narządów płciowych.
oceną DNA HPV.
Twój lekarz jest po to aby Ci pomóc. Jeżeli masz wątpliwości dotyczące badań, nie zrozumiałeś interpretacji wyników badań, masz objawy innych infekcji lub po prostu czujesz się niekomfortowo - powiedz o tym swojemu lekarzowi prowadzącemu.
Opieka nad osobami żyjącymi z HIV w Polsce jest na bardzo wysokim poziomie.
Listę ośrodków zajmujących się leczeniem osób żyjących HIV znajdziecie na stronie internetowej: Wykaz szpitali w których prowadzone jest leczenie antyretrowirusowe (ARV) – Krajowe Centrum ds. AIDS.
Autorka:
Karolina Lisek - Kubacka - Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, lekarka realizująca specjalizację z chorób zakaźnych w Wojewódzkim Szpitalu Zakaźnym w Warszawie. Od 2020r. związana z Fundacją Edukacji Społecznej, działa w Mobilnym Serwisie Redukcji Szkód, jako edukatorka oraz pracownik medyczny podczas bezpłatnego i anonimowego testowania w kierunku HIV, HCV, kiła. Certyfikowana doradczyni ds HIV/AIDS, streetworkerka i partyworkerka. Lekarka prowadząca konsultacje w sprawie PrEP w Centrum Medycyny Zapobiegawczej i Rehabilitacji. Uhonorowana Czerwoną Kokardką.
Artykuł powstał w ramach projektu Pozytywnie Otwarci. Projekt Pozytywne Życie jest finansowany w ramach Konkursu Pozytywnie Otwarci.